Ақжар ауданындағы С.Сәдуақасұлы атындағы аудандык тарихи-өлкетану музейі 2011 жылдан бастап жұмыс істеп келеді. Қорында 118 экспонаты бар рухани орда аудан тұрғындары мен қонақтарының көзайымына айналған. Бұл музей неге Алаш қайраткерінің есімімен аталғанын көзі қарақты оқырман жақсы біледі.
Смағұл Сәдуақасұлы 1900 жылы Акжар ауданы, Жарқын ауылында дүниеге келген. Әкесі Сәдуақас Уфадағы Ғалия медресесін бітірген, молда, сөзге шешендігімен» ақылдылығымен халық арасында абыройлы, сыйлы адам болған. Шешесі Мәжікен 18 құрсақ көтерген. Бірақ 18 баладан тек Смағұл мен қарындасы Орынбасар ғана тірі қалыпты. Бұндай қиын тағдыр Смағұлды ерте есейтті. Сәдуақас баласын мұсылманша жазуға, оқуға үйретіп, сауатын ашқан.
Музейде Смағұлға арналған арнайы бұрыш бар. Онда әйелі Елизаветаның (Зейнеп), ұлы Ескендірдің газеттен алынған суреттері және тағы баска дүниелер қойылды. Көп жағдайда келушілердің назары арысымыздың сүйегінінң күлі салынған гранит-қобдишаға ауады. Смағұл Сәдуақасұлының күлін 2011 жылы Мәскеу қаласының Донское зиратынан қоғам белсенділері Қазақстанға алып келген-ді. Күлін Астана қаласының зиратына жерлеп, ал қобдиша біздің музейге өткізілді. Араға 14 жыл салып аудан әкімдігі смағұлтанушылармен келісе отырып, жуырда Астанада Л.Н.Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университетінде өткен халықаралық ғылыми-тәжірибелік конференцияда гранит-қобдишаны Ұлттық музейге салтанатты түрде табыстады.
Музейдің шырайын Смағұл Сәдуақасұлының бюсті кіргізіп тұр. Бюстті Көкшетау каласында тұратын суретші, Қазақстан Суретшілер одағының мүшесі Манарбек Бұрмағанов жасап, мұражайға тарту етті.
Мәдени ошақ Смағұлдың өмірімен шектелмейді. Әр жәдігердің тарихына зейін қойсак, қайраткердің туған жері мен жерлестерінің өткенінен сыр шертеді.
Алма Елубаева. Ауылдағы Смағұл атындағы мұражай // Солтүстік Қазақстан.- 2025.- 30 мамыр.-5 б.