1904-1905 ж.ж.
Тоқсан би көшесi 64 мекен-жайында орналасқан.
Ескерткiш — ХХ ғ басындағы сәулеттi аса үлкен өнеркәсiптiк салулардың бiрi. Оны диiрмен иесi-кәсiпкер Мұратов 1904 ж. салған. 1905 жылы жұмыс iстей бастады. ХХ ғ. 20 жылдарында диiрмен мемлекет меншiгiне айналған және мемлекетке тапсырылған, 90 жыдларға дейiн № 9 диiрмен зауыты болып қолданылды. Ғимараттың сыртқы сәулетiнде жоғалғандар жоқ.
2015 жылы қалпына келтiру жұмыстары басталды.
Ғимарат бесқабатты, жоспарланған тiкбұрышты пiшiндi. Кiрпiштi, сыланбаған. Тiгiстердiң сөгiлген жерлерiне қалау жасалған. Бесiншi қабат-техникалық. Дөңбек қабырғаларындағы терезелер арқылы жарық түсiрiлген. Шатыры домаланған, темiр шатырмен қапталған. Шатырында екi терезе бар. Iшкi баспалдақ арқылы қабаттар арасында байланыс жүзеге асады. Ескерткiш ғимараты өте кеш құрылысқа ие.
Ғимарат көпестiк шет аймақты қаланың тарихи жоспарының үлгiсi, 19-20 ғғ. басында шет аймақты көпес қаласының жоспарлы кiрпiштi құрылысқа сауда және қызметтiк сипаттамасы және қаланың сәулет мұрасы болып табылады.